Łódź – Obóz dla młodocianych Polaków przy ul. Przemysłowej

Na terenie wydzielonym z obszaru łódzkiego getta (rejon ulic: Przemysłowej, Górniczej, Brackiej i Emilii Plater) Niemcy zorganizowali w końcu 1942 r. obóz dla dzieci i młodzieży. Na potrzeby tego obozu zaadaptowano część istniejących budynków oraz wybudowano dodatkowo kilka baraków. Cały obóz otoczono trzymetrowym murem. Od wiosny 1943 r. obóz posiadał także filię w majątku ziemskim w Dzierżążni niedaleko Zgierza, gdzie zgrupowano ponad 100 dziewcząt. Obóz przy ul. Przemysłowej przeznaczony był w zasadzie dla osób w wieku od 8 do 16 lat, choć bywały przypadki przywożenia dwulatków (w sumie przez obóz przeszło kilka tysięcy małoletnich więźniów). Przebywały tutaj dzieci, których rodzice osadzeni byli w obozach lub więzieniach, dzieci osierocone, bezdomne oraz niemała grupa młodocianych, zatrzymanych za współdziałanie z ruchem oporu bądź pod zarzutem popełnienia różnych, zazwyczaj drobnych wykroczeń kryminalnych (np. nielegalny handel, drobne kradzieże). Do obozu kierowano dzieci i młodzież przede wszystkim z obszaru ziem wcielonych do Rzeszy, w mniejszym stopniu z GG.

Przebywające w obozie dzieci zmuszane były wpierw do udziału w jego rozbudowie, a następnie do ciężkiej pracy w obozowych warsztatach i przy rozmaitych zajęciach na terenie obozu. Była to praca nierzadko przekraczająca ich fizyczne i psychiczne możliwości. Często członkowie załogi znęcali się nad nimi. Stosowano karę chłosty i „karcer” za rzeczywiste bądź wymyślone przez „wychowawców” przewinienia. Warunki bytu – sanitarno-zdrowotne, wyżywienie, ubranie – niewiele różniły się od tych panujących w obozach koncentracyjnych dla dorosłych, stąd nierzadko mówiono o „obozie koncentracyjnym dla dzieci”.

Wielu młodocianych więźniów nie przeżyło obozu. Liczbę śmiertelnych ofiar szacuje się na ok. 500 osób. 18 stycznia 1945 r. załoga obozu uciekła. Wyzwolenia doczekało ok. 1000 dzieci.

Leszek Olejnik