Łódź – Park Ocalałych i Pomnik Polaków Ratujących Żydów

Park Ocalałych w Łodzi upamiętnia tych, którzy przeszli przez Ghetto Litzmannstadt – najdłużej funkcjonujące getto na ziemiach polskich. Park został otwarty 30 sierpnia 2004 roku, w dniu 60. rocznicy jego likwidacji.

Pomysłodawczynią była Halina Elczewska, jedna z mieszkanek łódzkiego getta. Wraz z 418 ocalałymi z Holokaustu, zasadziła w parku „drzewka pamięci“. Pod jednym z dębów znajduje się pomnik – głaz upamiętniający tragiczne wydarzenia z lat 1940–1944. Umieszczono na nim napisy w czterech językach: polskim, angielskim, hebrajskim i jidysz.

Jedna z alei łączy dwa główne elementy parku: Pomnik Polaków Ratujących Żydów i Kopiec Pamięci.

Projektantem odsłoniętego w 2009 roku pomnika jest Czesław Bielecki. Przedstawione są na nim symbole dwóch narodów: Orzeł Biały z rozpostartymi skrzydłami oraz Gwiazda Dawida, uformowana z tablic z nazwiskami Polaków uhonorowanych tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” (blisko 7 tysięcy osób). Na cokole umieszczono napis: „Polakom ratującym Żydów w latach 1939–1945” oraz cytaty z Ewangelii i Talmudu, m.in. słynna inskrypcję: „Kto ratuje jedno życie, ten ratuje cały świat”, która widnieje na medalach przyznawanych przez Yad Vashem. Pomnik odbija się w tafli położonego u jego podstawy zbiornika wodnego, co zwielokrotnia efekt gwiazdy dawidowej, widzianej z usytuowanego naprzeciwko Kopca Pamięci.

Kopiec Pamięci został usypany na drugim końcu parku. Na jego szczycie znajduje się pomnik-ławeczka Jana Karskiego (rodowitego łodzianina), legendarnego kuriera rządu londyńskiego, który pierwszy powiadomił świat o eksterminacji Żydów.

Przy parku budowana jest siedziba Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, gdzie odbywać się będą konferencje i zajęcia edukacyjne (otwarcie planowane jest na rok 2013).

Róża Kochanowska