Łódź-Sikawa – Obóz karny

W 1943 r. Niemcy założyli w Sikawie pod Łodzią karny obóz „pracy wychowawczej” (Arbeitserziehungslager), działający do stycznia 1945 r. Cały obóz był ogrodzony drutem kolczastym. W narożnikach usytuowano wieżyczki obserwacyjne. Obóz składał się z części męskiej i żeńskiej. Były one oddzielone siatką, na którą założono drut kolczasty. Przez obóz przeszło co najmniej 2,5 tys. więźniów, przede wszystkim zbiegłych z miejsca pracy lub uchylających się od pracy robotników przymusowych; kierowano tu również Polaków skazanych przez policję na obóz karny. Więźniów zatrudniano w przyobozowych warsztatach rzemieślniczych (kuźni, stolarni, przy wyrobie słomianych butów) oraz poza obozem, przy pracach polowych i w ogrodnictwie, kopaniu stanowisk przeciwlotniczych wokół Łodzi, budowaniu bunkrów czy kopaniu basenów przeciwpożarowych. W obozie powszechnie stosowano odpowiedzialność zbiorową, bicie, znęcanie się fizyczne i psychiczne nad więźniami przez funkcjonariuszy obozowych było na porządku dziennym. Obóz w Sikawie, obok więzienia na Radogoszczu czy obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej, stał się symbolem tragicznych losów łódzkich Polaków w czasie okupacji hitlerowskiej.

Z kolei w okresie powojennym, władze komunistyczne założyły już na początku 1945 r. na terenie dawnego hitlerowskiego obozu – Obóz Pracy w Sikawie. Przeznaczony głównie dla Niemców i volksdeutschów, od jesieni 1948 r. działał jako obóz dla niemieckich jeńców wojennych – oficerów. Od grudnia 1950 r. obóz był przeznaczony już wyłącznie dla Polaków. W latach 1950-1951 Sikawa, obok obozu pracy przymusowej, pełniła funkcję aresztu miasta Łodzi. Więźniowie wynajmowani byli, za opłatą, przez komendanturę obozu łódzkim zakładom i instytucjom. Jednak system ten w praktyce okazał się dla obozu bardzo deficytowy, ponieważ ściągalność należności za „wynajmowanie taniej siły roboczej” była nikła. Możliwości zatrudnienia wewnątrz obozu ograniczały się do prac na roli lub przy budowaniu nowych baraków. Pojemność obozu wynosiła ok. 1,3 tys. osób: 700 w części męskiej i 600 w przeznaczonej dla kobiet.

Liczbę zmarłych w OP w Sikawie określa się w przybliżeniu na 1080 osób.