Ochotnica – Pomnik ku czci ofiar „Krwawej Wigilii“

Ochotnica (pow. nowotarski), najdłuższa polska wieś, podzielona jest na Ochotnicę Górną i Ochotnicę Dolną. Podczas okupacji niemieckiej wieś stanowiła ważny ośrodek partyzancki na Podhalu, przez mieszkańców nazywana była „republiką partyzancką”. Ochotnica Górna stanowiła zaplecze Armii Krajowej, przede wszystkim oddziału kpt. Juliana Zapały „Lamparta” (od 1944 r. 4 Batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich). W okolicach Ochotnicy Dolnej, od przełomu 1941 i 1942 r. oddziały partyzanckie tworzyli zbiegli jeńcy radzieccy. W 1943-1944 zaczęły przedostawać się na Podhale oddziały dywersyjne Armii Czerwonej, w tym, jesienią 1944 r. grupa skoczków spadochronowych mjr. Iwana F. Zołotara, który połączył luźne grupy partyzantów radzieckich, tworząc zgrupowanie liczące kilkaset osób. Do najważniejszych wydarzeń należą: bitwa o Ochotnicę (18-20 października 1944 r.) stoczona z karną ekspedycją niemiecką, wygrana przez współpracujących partyzantów „Lamparta” i Zołotora, oraz „Krwawa Wigilia” (23 grudnia 1944 r.) – pacyfikacja części wsi przez niemiecko-ukraiński oddział SS w odwecie za zabicie dwóch Niemców przez partyzantów Zołotora. Oddział wymordował wówczas 16 mężczyzn, 21 kobiet, 19 dzieci, obrabował i spalił kilkadziesiąt gospodarstw. W grudniu 1944 r. w pobliżu Ochotnicy rozbił się amerykański bombowiec, mieszkańcy udzielili pomocy jego załodze, która przeżyła.