Osuchy – cmentarz partyzancki i miejsce pamięci

Podczas operacji Sturmwind II, 21 czerwca, oddziały niemieckie otoczyły kompleks Puszczy Solskiej, w którym znajdowały się zgrupowania AK, BCh, AL i partyzantów radzieckich. Dowódcy poszczególnych ugrupowań nie porozumieli się, wskutek czego oddziały walczyły oddzielnie. Do bitwy pod Osuchami doszło w wyniku próby przerwania okrążenia przez oddziały AK i BCh. Bitwa zakończyła się ich klęską. Nieznana jest dokładna liczba poległych, było ich kilkuset. 25-28 czerwca oddziały niemieckie z psami przeczesywały las w poszukiwaniu ukrywających się na drzewach, w zaroślach i na bagnach ludzi. Sytuacja bez wyjścia sprzyjała załamaniom nerwowym i samobójstwom. Pojmani partyzanci byli zabijani na miejscu lub po torturach. W trakcie akcji Sturmwind II dokonano również pacyfikacji wielu miejscowości – zginęło kilkuset ludzi, tysiące wysiedlono. Spalone i spacyfikowane wówczas Osuchy nigdy już nie wróciły do przedwojennego stanu (żołnierze Wermachtu i Ostlegionu rozstrzelali ok. 40 osób, a ponad 100 wywieziono do obozu koncentracyjnego na Majdanku). Na cmentarzu partyzanckim znajdują się nagrobki 240 osób, obelisk i tablice z nazwiskami poległych. Rokrocznie odbywają się tutaj uroczystości ku czci zmarłych.

Joanna Wawrzyniak