Paterek – pomnik ku czci ofiar terroru

Jesienią 1939 r. miejscem najliczniejszych egzekucji w powiecie wyrzyskim była kotlina leżąca przy polnej drodze na terenie byłej żwirowni w miejscowości Paterek, oddalonej 5 km od Nakła. Rozstrzeliwano tam między 28 października a 12 listopada, przy czym najwięcej ofiar pochłonęły egzekucje z 28 i 31 października oraz 1 i 11 listopada. W Paterku zabijano mieszkańców Nakła, Łobżenicy i innych miejscowości powiatu wyrzyskiego. Skazańców przywożono samochodami z tymczasowych aresztów w Nakle (więzienia lub piwnic gimnazjum). Ogółem w Paterku zamordowano ponad 200 Polaków i Żydów, których pochowano w 13 grobach zbiorowych. Wkrótce po zakończeniu wojny (na początku lipca 1945 r.) zwłoki rozstrzelanych ekshumowano i pochowano na cmentarzu rzymsko-katolickim w Nakle.  Dotychczas udało się ustalić tożsamość niemal 140 ofiar.  Odpowiedzialność za zbrodnię ciąży na członkach specjalnego „komitetu” „Selbstschutzu” (samoobrony niemieckich mniejszości w Polsce i Czechach; na terytorium Polski działał w latach 1939-1940) w Nakle.