Miejsca pamięci II wojny światowej w Polsce i w Niemczech
Serdecznie witamy na stronie internetowej Polsko-Niemieckiej Współpracy
Młodzieży, poświęconej miejscom pamięci II wojny światowej w Polsce i w Niemczech.
Zapraszamy do korzystania z bazy!
Treblinka – Muzeum Walki i Męczeństwa
rozwiń wszystkie
Treblinka, nazistowski obóz zagłady działający w latach 1942-1943, położony na północny wschód od Warszawy w pobliżu miejscowości o tej samej nazwie.
Latem 1941 r. w niewielkiej odległości od późniejszego ośrodka zagłady powstał obóz karny, przekształcony następnie w obóz pracy (Treblinka I), w którym więziono Polaków i Żydów. Przez Treblinkę I przeszło około 20 tys. więźniów, z czego około połowa zginęła.
Do budowy obozu zagłady Treblinka II przystąpiono w maju-czerwcu 1942 r. w ramach tzw. akcji Reinhardt. Przy budowie obozu Niemcy zatrudniali żydowskich więźniów z Treblinki I. Pierwszy transport, złożony z mieszkańców getta warszawskiego, przybył do Treblinki II 23 lipca 1942 r.
Przybyli w transportach ludzie prowadzeni byli bezpośrednio z rampy kolejowej do komór gazowych podłączonych do silników spalinowych. Inni ginęli w masowych egzekucjach. Zwłoki pomordowanych grzebano w dołach, w późniejszym okresie palono na otwartym powietrzu. Nie prowadzono ewidencji ofiar. Zrabowane mienie wysyłano do Rzeszy. Prócz niemieckiej załogi SS wspomaganej przez oddział wartowników z obozu szkoleniowego w Trawnikach, składający się głównie z byłych radzieckich jeńców wojennych, przy obsłudze obozu, segregacji dobytku pomordowanych oraz paleniu zwłok zatrudnionych było stale 1-1,7 tys. więźniów-Żydów.
Ofiarami obozu byli przede wszystkim Żydzi z Polski (w tym ponad ćwierć miliona mieszkańców getta warszawskiego). Zwożono tu jednak również Żydów z Czech, Niemiec, Austrii, Słowacji, Grecji, Bułgarii, Belgii i Francji. W Treblince zginął między innymi Janusz Korczak, pisarz i pedagog, który nie chcąc opuścić swoich podopiecznych z domu dziecka w getcie warszawskim, dobrowolnie udał się z nimi na śmierć. W obozie zamordowano również około 2 tys. Sinti i Romów. Łącznie w Treblince zgładzono od 700 do 900 tys. ludzi.
2 sierpnia 1943 r. w Treblince wybuchł bunt, w którego efekcie około 400 więźniom udało się zbiec; jednak tylko niespełna siedemdziesięciu z nich dożyło końca wojny. W listopadzie 1943 r. obóz został ostatecznie zlikwidowany. SS starało się zatrzeć wszelkie ślady zbrodni, baraki rozebrano, a obszar obozu zaorano i obsadzono drzewami.
Zofia Wóycicka
Na terenie byłego obozu zagłady nie zachowały się niemal żadne widoczne ślady dokonanej zbrodni. W 1964 r. odsłonięto tam bardzo ciekawe założenie pomnikowe projektu Adama Haupta oraz Franciszka Duszenko. Pomnik składa się z tysięcy nieociosanych głazów porozrzucanych na terenie masowych mogił. Na kamieniach widnieją nazwy polskich miejscowości, z których pochodziły ofiary. Pole kamieni nawiązuje formą do cmentarzy żydowskich oraz do przyjętego w judaizmie zwyczaju kładzenia kamieni na grobach bliskich. Pośrodku, na miejscu dawnych komór gazowych stoi wysoki pomnik zbudowany z granitowych bloków mających przypominać swoim ułożeniem Ścianę Płaczu w Jerozolimie. Pęknięcie wzdłuż pomnika symbolizuje tragedię, która spotkała europejskich Żydów. Pomnik uwieńczony jest czapą, z której jednej strony widnieje płaskorzeźba przedstawiająca menorę, zaś z drugiej płaskorzeźba wyobrażająca szczątki pomordowanych oraz unoszące się nad nimi ręce w geście błogosławieństwa – symbol zaczerpnięty z nagrobków żydowskich. Od bramy obozu do rampy kolejowej droga prowadzi wzdłuż betonowych podkładów symbolizujących, wiodący tędy kiedyś tor.
Na parkingu przed wejściem na teren miejsca stoi kiosk (niestety nie zawsze otwarty), w którym można nabyć informator oraz inne publikacje dotyczące Treblinki. Na końcu dawnej rampy kolejowej znajduje się tablica informacyjna z planem obozu. Na terenie położonego w odległości niespełna dwóch kilometrów od Treblinki II obozu pracy Treblinka I zachowały się fundamenty niektórych baraków. Stoi tam pomnik, powstały również w 1964 r. Obozy połączone są drogą.
Zofia Wóycicka
Treblinka – Muzeum Walki i Męczeństwa
Treblinka I i Treblinka II – Muzeum Walki i Męczeństwa (Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach) 08-330 Kosów Lacki
tel. + 48 25 781 16 58
http://www.treblinka-muzeum.eu/
e-mail:biuro@treblinka-muzeum.eu
Czynne: codziennie 9.00-18.30 (oprócz Wielkanocy i Świąt Bożego Narodzenia). Z prośbą o oprowadzenie po terenie obozu należy się zwrócić do pana Edwarda Kopówki (tel. +48 606 98 54 14), pracującego w Muzeum Okręgowym w Siedlcach (ul. Piłsudskiego 1, 08-110 Siedlce, tel. +48 25 632 74 70, fax +48 25 632 42 24).
Dojazd: Treblinka leży przy drodze krajowej 63 między Małkinią Górną i Kosowem Lackim. Dojazd koleją: rozkłady jazdy dostępne na www.pkp.pl. Połączenia są rzadkie, najlepiej więc dojechać własnym samochodem lub autokarem.