Wąbrzeźno – pomniki ofiar z Wąbrzeźna i okolic

W pierwszych dniach września 1939 r. rozbite w tzw. korytarzu pomorskim oddziały Armii „Pomorze” otrzymały rozkaz koncentrowania się w rejonie Wąbrzeźna, by przygotować się do planowanej obrony linii przedmieścia toruńskiego. Wycofujące się oddziały polskie były stale ostrzeliwane przez Luftwaffe. Po zakończeniu wojny w 1945 r. odnaleziono zwłoki 14 zabitych wówczas żołnierzy wojska polskiego i pochowano je we wspólnej kwaterze z zamordowanymi przez Niemców 17 października 1939 r. obywatelami Wąbrzeźna.

Nie był to jedyny przypadek kaźni wąbrzeźnian w czasie okupacji hitlerowskiej. Od września do grudnia 1939 r. Niemcy zamordowali we wsi Łopatki (gmina Książki), w dawnym wyrobisku piasku, ok. 2,5 tys. mieszkańców Wąbrzeźna i okolic (w tym dzieci). W 1944 r. Niemcy w celu zatarcia śladów odkopali masowe mogiły i spalili znajdujące się w nich zwłoki. Obecnie miejsce to upamiętnione jest  pomnikiem pomordowanych.