Berlin – Pomnik Sinti i Roma

Eksterminacja Cyganów przez III Rzeszę to w języku romskim Porajmos – Pochłonięcie. W  latach 1933 – 1945 Sinti i Romowie  cierpieli  jako ofiary prześladowań nazistowskich Niemiec.  Nieznana jest nawet przybliżona liczba ofiar eksterminacji Romów, większość z nich nie miała obywatelstwa i dokumentów. Szacuje się jednak, że zginęło ich około 500  tysięcy,  niektóre obliczenia mówią nawet o 2 milionach. Sinti i Roma ginęli w obozach zagłady na terenie okupowanych państw Europy, a także z głodu i chorób w obozach pracy i koncentracyjnych. Wiele tysięcy osób pochodzenia romskiego zostało wywiezionych i wykorzystywanych do przymusowej pracy w rolnictwie, na budowach i w przemyśle.

Według propagandy nazistowskiej, opierającej się na uprzedzeniach, Cyganie byli ludźmi aspołecznymi, niepasującymi do „normalnego” społeczeństwa. Co więcej, z rasistowskiego punktu widzenia, byli podludźmi, a ich istnienie mogło zagrozić czystości i sile rasy aryjskiej. Naziści podkreślali pozaeuropejskie pochodzenie Romów. Jednakże Sinti i Roma,  jako pochodzący z Indii, są bezpośrednimi potomkami Ariów. Stanowili więc problem dla ideologii nazistowskiej – byli bardziej aryjscy niż Niemcy.

Od początku lat trzydziestych niemieccy Cyganie poddawani byli przymusowej sterylizacji, byli zobowiązani do rejestracji, poddawania się badaniom rasowym, a następnie ograniczono ich swobodę poruszania się. W 1935 roku wprowadzono zakaz małżeństw między Cyganami i Niemcami. Następnie pozbawiono ich prawa wyborczego. Gdy utworzono obozy na terenie okupowanej Polski, rozpoczęto masowe wywożenie Cyganów z Niemiec. W styczniu 1942 około 5 tysięcy osób zostało zagazowanych w obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. W grudniu tego samego roku Heinrich Himmler nakazał wywiezienie wszystkich Cyganów do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. Umieszczono ich w Zigeunerlager – obozie cygańskim, który istniał przez 17 miesięcy.

Większość polskich Cyganów została wywieziona do obozów koncentracyjnych i tamże zginęła. W 1943 roku w Birkenau mieszkało około 23 tysięcy osób pochodzenia romskiego. Numery z literą Z (Zigeuner – Cygan) tatuowano na lewym przedramieniu. Rodzin nie rozdzielano, jak w przypadku Żydów,  wszystkich kierowano do baraków. Cyganie żyli w strasznych, wciąż pogarszających się warunkach, często bez wody i jedzenia. Panowała ogromna śmiertelność, wybuchały epidemie, ludzie umierali z głodu i chorób.

Od maja 1943 do sierpnia 1944 funkcję lekarza naczelnego „obozu cygańskiego” pełnił Josef Mengele, który przeprowadzał tam swoje badania antropologiczne, głównie na Romach i bliźniętach.

W lecie 1943 Niemcy zlikwidowali „obóz cygański”, mordując w komorach gazowych 20 tysięcy ludzi.

Do Auschwitz wywożono również Cyganów z Protektoratu Czech i Moraw, Chorwacji, Węgier, Austrii, a także  z Francji, Holandii, Belgii, Związku Radzieckiego, Litwy. Natomiast Rumunia więziła 25 tys. Cyganów w obozie koncentracyjnym w Transnistrii, gdzie zamordowano 11 tys. z nich.

Na terenach okupowanych w Europie Wschodniej naziści traktowali Cyganów podobnie jak Żydów. Rozstrzeliwali wszystkich napotkanych Cyganów. Często zabijano ich razem z Żydami i zakopywano w zbiorowych mogiłach.